Ermeni soykırımında emperyalistlerin rolü...
102 yıl önce Osmanlı Devleti tarafından başlatılan Ermeni Soykırımı, “Kurtuluş Savaşı”yla sonuçlanmıştır. Soykırım 1894-'96 tarihinde II. Abdülhamit döneminde başlatılmış, İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından kökten yapılmış ve Kemalistler tarafından sonuçlandırılmıştır. Ancak soykırımda emperyalistlerin de rolü olmuştur. Soykırımın yapıldığı süreç, kapitalizmin uluslararası bir sistem haline geldiği, geri kalmış ülkeleri pazar olarak kendilerine bağımlı kıldığı, sermaye ihraç ettiği ve pazarların paylaşımının tamamlandığı tarihsel bir süreçtir. Osmanlı İmparatorluğu'nu kendilerine bağımlı kılan bu devletler, statükocu ve gerici konumlarını Ermeni sorununda da göstermişlerdir. Osmanlı İmparatorluğu'nun baskı ve hükmü altındaki Ermenilerin tehcirinde ve soykırımında, emperyalist devletler konumları sonucu Türk devletinin yanında yer almışlar ve soykırımda rol oynamışlardır.
1878 Berlin Antlaşması
Ermeniler 19. yüzyıldan itibaren hızla uluslaşma sürecine girerler. Önceleri Osmanlı devletinin dini baskısı altında olan Ermeniler, kavuştukları ulus kimliğiyle devletin ulusal baskısına da maruz kalırlar. Ortaçağın feodal-fetihçi devleti ilhakı altına aldığı Ermenilerin ulusal yapıya kavuşmasını kabullenmemiş ve ortaçağ statüsüyle Ermeniler üzerindeki tahakkümlerini, ulusal baskıyla daha katmerli boyutlara tırmandırmıştır.
Ancak Ermeni sorunu hızla uluslararası ivme kazanır. İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya gibi kapitalist devletlerin gündeminde yer almaya başlar. Emperyalist aşamaya giren bu devletler Osmanlı imparatorluğu ile ilişki kurmuşlar ve giderek kendilerine bağımlı kılmışlardır. Bunun sonucu Ermeni sorunu bu devletlerin de gündemlerinde yer alır. Lakin sorunu çözme yerine gerici statükonun devamından yana tavır takınırlar. Osmanlı İmparatorluğu'nun ortaçağ yapısını ve tüm baskılarını destekleyen bu devletler Ermeni sorununda da statükocu, gerici, çıkarcı tavır içerisinde yer alırlar.
Nitekim Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında dönemin koşullarında anlaşmazlıklar oluşur ve 1877-1878 yıllarında Osmanlı-Rus savaşı çıkar. Savaşı kazanan Rusya ile Osmanlı imparatorluğu arasında 19 Şubat 1878 tarihinde Ayastefanos (Yeşilköy) antlaşması imzalanır. Bu anlaşma üzerine Ermenilerin yaşadığı toprakların bir kısmı Rusya sınırlarına dahil edilecek, bir kısmına da özerklik kazandırılacak. Yine bu anlaşmaya göre Balkanlar’da da Sırbistan, Romanya, Karadağ bağımsız devletler kuracak, Bulgaristan'a özerklik verilecek, Bosna-Hersek'te reformlar yapılacak. Böylece Osmanlı İmparatorluğu sınırları daralacak ve bir bölümü Rusya sınırlarına dahil edilecek. Özerklik ilan edilen bölgelerde de Rusya'nın etkinliği artırılacak,
Ancak bu Ayastefanos Antlaşması İngiltere, Fransa, Almanya gibi devletlerin işine gelmez. Çünkü Osmanlı imparatorluğu bu devletlerin güdümündedir. Bu antlaşma bu devletlerin pazar sahasını daraltacaktır. Bunun üzerine İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, Avusturya Rusya'yı zorlayarak ve tehdit ederek 13 Temmuz 1878'de Berlin Konferansı'na giderler. Bir ay süren Berlin Konferansı sonucu Ayastefanos feshedilir ve bazı kararlar dışında (Kars ve Ardahan Rusya sınırlarına dahil edilmesi dışında) eski Osmanlı sınırları muhafaza edilir.
Dolayısıyla tekrar Ermenilerin çoğunluğu ileride soykırım yapacak Osmanlı İmparatorluğu sınırlarına dahil edilir. Bunu 1. Paylaşım Savaşı'nın İngiltere Başbakanı Lloyd George daha sonraki anılarında pişmanlık emaresiyle şöyle dile getirir: “Ayastefanos Paktı Rus müfrezelerinin ıslah faaliyetleri ifa edilene kadarErmeni vilayetlerini işgal etmeye devam etmesine hükmediyordu. Bizim tehditkar tazyikimiz sonunda ve 'şerefli sulh' getiren büyük zaferimiz olarak ilan ettiğimiz (1878) Berlin Paktı'yla bu hüküm iptal edildi. Ermeniler bizim kurduğumuz zafer atlarında kurban edildiler.(abç) Ruslar çekilmeye zorlandılar. Perişan Ermeniler, 'Ermeni vilayetlerinde iyileştirmeler ve ıslahat yapılacak' vaadiyle bir defa daha eski efendilerinin insafına bırakıldılar. (...) İngiliz hükümetinin faaliyeti 1895-97, 1909 katliamlarına ve asıl korkuncu da 1915 katliamlarına sebep oldu. Türk şer idaresinin kara sahifelerinde eşi emsali olmayan bu mezalimlerle, Ermeni nüfusu bir milyondan fazla azaldı.”(1)
Ayrıca 18 Kasım 1918 tarihinde bir başka İngiliz politikacı Aneurin Williams da Avam Kamarası'nda bu gerçeği şöyle dile getirir: “Bu memleketin Ermenilere bir borcu var. Zira her şey bir yana kırk sene evvel Rusların Ermenistan'ı Türk zulmünden kurtarmalarına mani olduk. Şayet mani olmasaydık, o günden beri bu deheşetengiz eziyetler yaşanmayacaktı.”(2)
Berlin Antlaşması'ndan sonra 1894-96 katliamında 300 bin Ermeni katledilir. Ve tehcire maruz kalırlar. Ermeniler üzerindeki baskı daha katmerli boyutlara tırmanır. Görüldüğü gibi Berlin Antlaşması ileride gerçekleşecek olan soykırımın temellerinin atıldığı bir anlaşmadır. Daha o dönem giderek öne çıkan emperyalist devletlerin bunda nasıl bir rol oynadıklarının da göstergesidir.
1915 Soykırımı ve 1. Paylaşım Savaşı
Soykırımın gerçekleştiği 1915-1916 yılları 1. Paylaşım Savaşı'nın patlak verdiği yıllardır. Ermeni sorununu “halledemeyen” Türk Devleti bu emperyalist savaş ortamında Ermeni soykırımını gerçekleştirir. İttihat ve Terakki Cemiyeti savaş döneminde müttefiki olan Almanya ve Avusturya-Macaristan'ın onayı ve desteğiyle bu soykırımı yapar. Savaşın kendisi pazar savaşıdır. Ulusal kimliğe ulaşan Ermeniler bu pazar savaşında yeni pazarlara ihtiyaç duyan Almanya açısından da engeldir. Nitekim Almanya'nın verdiği muhtırada Ermeniler de açıktan hedef gösterilir. Savaşın arifesinde Almanya adına dünyayı tehdit eden muhtırayı hazırlayan kalemşörlerden Baron Max von Oppenhaim, 29 Ağustos 1915 tarihinde yazdığı raporda Ermenileri açıktan hedef gösterir:
“Ermenilerin riskli çoğunluğa sahip oldukları her yerde, bu çoğunluk etkisiz bir azınlık haline çevrilirse ve onlar özellikle stratejik olarak tehlikeli olan bölgelerden uzaklaştırılırsa mümkün olabilirdi. İstanbul'da bir kez Ermenilerin kitlesel tehcirleri kararlaştırıldıktan sonra, bu amaca yönelik olarak, VI. Ordu bölgesinde önce köylerin, (şehirlerin değil) Ermeni sakinlerinin 25-30 ailelik küçük gruplar halinde ve yeniden kavuşmaları imkansız olacak şekilde ülkenin iç kesimlerine gönderilmeleri gerekiyordu.(abç)”(3)
Böylece başlatılan tehcirle soykırıma gidilir. Soykırımla Almanya kendi emperyalist emelleri için müttefikleri olan Osmanlı İmparatorluğu'nun açıktan yanında yer almıştır. Onlar üzerinden Kafkasya ve Orta Asya'ya açılmayı ve kendilerine bağımlı kılmayı hedeflemişlerdir. Bunun için Türk devletinin Turancılık hayalini açıktan desteklerler. Bunun için bu gerici emelleri önünde, engel gördükleri Ermenilerin dönüşlerini imkansız kılacak şekilde tehcirini ve soykırımını gerekli görmüşlerdir. Dolayısıyla soykırımda İttihat ve Terakki ile birlikte Alman devleti de rol oynamıştır...
Lozan Anlaşması Ve Ermenilerin İzinin Silinmesi
Kurtuluş Savaşı Kalan Ermenileri, Rumları, Süryanileri hedef almıştır. Nitekim “savaş” “Kurtuluş Savaşı”, “Milli Mücadele” gibi hamasi nutuklarla sonuçlanır. Amaç kalan Ermenilerin ve Rumların tümden yok edilmesi, izlerinin silinmesidir. Yani soykırımın tamamlanmasıdır. Ve Türk-İslam Sentezi'yle TC Devleti'nin kurulmasıdır.
Aslında TC'nin sınırları 1916'da İngiliz ve Fransız emperyalistleri tarafından gizlice alınan Sykes-Picot Anlaşması ile çizilir. 1923'te Lozan Anlaşması ile resmiyet kazandırılır.
Ermeniler Kurtuluş Savaşı'nda Antep, Maraş, Urfa ile Kars, Ardahan ve Sovyet Ermenistanı'da Gümrü ve çevresinde de öldürülür. “Tüm bu dönem boyunca, Gümrü, Kars, Iğdır bölgesinde öldürülen Ermeni sayısı bazı kaynaklara göre 198 bindir. 'Eksik veri nedeniyle, Türk-Ermeni savaşının sonucu olarak, Türklerin işgal ettiği bölgelerdeki kurban sayısının 198 bine yakın (ve) Türklerce tahrip veya gasp edilen emlakın değeri 18 milyon altın ruble olarak tahmin ediliyor.' Sovyet Ermenistanı Halk Komiserleri Konseyi başkanı Alexander Miassnigian'ın Sovyet Dışişleri Bakanı Çiçerin'e, Haziran 1921 yılında yolladığı bir tele göre, sadece 1921 yılında öldürülen insan sayısı 60 bin dolayında tahmin edilmektedir.”(4)
Lozan Anlaşması ile İngiltere ve Fransa mevcut sınırları çizerler. Lozan anlaşması Ermenilerin izinin tümden silinmesini de içerir. Öyle ki İngiltere ve Fransa'nın onayıyla çıkarılan Emval-i Metruke yasası ile Ermenilerin tüm mallarına, topraklarına, paralarına el konur. İstanbul dışında Anadolu'daki Ermeni okulları, kiliseleri, mezarlıkları, kültürel, sosyal vb. yerler da kapanır ve hızla yıkılarak büyük ölçüde yok edilir. Kalan Ermeniler göçe zorlanır ve kalanlar da asimile edilir.
Öyle ki Anadolu'da Hatay'ın Samandağ ilçesindeki Vakıflı Köyü dışında Ermenilerin toplu kaldığı bir yerleşim yeri yoktur. Anadolu topraklarında -tek tek kişiler dışında- artık Ermeni kalmamıştır. İstanbul'da kalan Ermeni sayısı 50-60 bin civarındadır.
Ermeni soykırımını 102. yılında bir kez daha kınıyoruz, lanetliyoruz!
Soykırımı yapan İTC ve Kemalist iktidarı tarih önünde bir kez daha yargılıyoruz!
Soykırımdan kendilerini muaf gösteren emperyalist güçleri de tarih önünde mahkum ediyoruz!
1) Hovsep Hayreni, Yukarı Fırat Ermenileri 1915 ve Dersim, s. 129
2) age, s.129
3) Wolfgang Gust, Alman Belgeleri, s. 413-414
4) Taner Akçam, İnsan Hakları ve Ermeni Sorunu, s. 518-519
Son Haberler
Sayfalar
Dört Duvar Arasında Direnenler Dışarıdakiler İçin İnat Etme Manifestosudur
Yıllardır Sosyal medyada zindanları gündemde tutmak için güncel zindan haberlerini dışarıya ulaştırıp tutsak aileleri ve zindan arasında köprü olma misyonu ile tanınan bir hesapsınız. “Rojevazindanan” ismi ile dikkatleri üzerinize çekiyorsunuz. Twitter, instagram ve Facebook gibi geniş kesimlerin kullandığı bu mecraların hepsinde aynı anda aynı haberleri paylaşmanız da ayrıca emek isteyen bir çalışma. Biz Kaypakkayahaber sitesi olarak kitlesel refleks ve duyarlılık yaratmaya çalışan bu hesapları daha da iyi tanımak babında bir röportajı gerçekleştirmek istiyoruz.
Zafer ve yenilgilerle dolu bir tarih! Yarım Asırlık Mücadele Yolumuzu Aydınlatıyor
Proletarya partisinin kuruluşunun ve mücadeleye atılışının 50. yılındayız. Bu süre içinde mücadelesini kesintisiz sürdüren proletarya partisi, onu var eden koşullar devam ettikçe kuşkusuz varlığını devam ettirecektir.
Sınıf bilinçli proletaryanın öncü müfrezesinin ülkemizdeki varlık nedenleri, sistemin çöküntü içine girdiği günümüz koşullarında kendisini çok daha yakıcı dayatır duruma gelmiştir. Ve elbette ki proletarya partisi üstlendiği tarihsel rolü yerine getirecektir. Çünkü onun mücadelesine yol gösteren sağlam temellere dayalı ideolojik-politik pusulası vardır.
Eski sloganlar bugüne hitap etmiyor…(İsmail Cem Özkan )
Eski sloganlar atılıyor, eskisi gibi heyecanlı değil, çünkü ortam ve zaman değişmişti, eski sloganların ruhu da çoktan bizi terk etmişti... İnat ile eskiden kalan sloganlar atılıyordu ama o sloganlar bugünün sorununa yanıt vermiyor, sadece eski arkadaşlara "biz ayaktayız, yok olmadık, gelin bir arada olalım!" çağrısıydı. Fakat çoktan ayrılmıştık, ruhen bir arada ama eskinin yaratılmış öyküleri de abartılarak anlatılırken gerçeklikten uzaklaşmış ve eskinin yeniden yaşayacağı iyimserlik dışında bir arada olacağımıza dair her hangi bir şey söz konusu değildi...
Siyaset Yapma Tarzımız ve Verili Koşulların Önemi Üzerine
Son dönemlerde kurumlarımızın yaptığı konferanslarda, basın açıklamalarında `Verili koşullar` dan bahsediliyor. Verili koşullardan kasıt, somut koşulların somut tahlili.
Ölümsüz(ümüz)dür NÂZIM HİKMET[1]
“Pişman değilim yaşadıklarımdan,
öfkem belki de yaşayamadıklarımdan.”[2]
“Ew çend giringî pê bide jiyana xwe ku di/ heftêyem de jî wek mînak çandina darzeytûnê bibe// Öylesine ciddiye alacaksın ki yaşamayı,/ yetmişinde bile mesela zeytin dikeceksin,” dizelerinin hakkını bir komünist gibi yaşayarak verdi. Eylül 1961’in Doğu Berlin’indeki, “sözün kısası yoldaşlar/ bugün Berlin’de kederden gebermekte olsam da/ insanca yaşadım diyebilirim,” demeyi de sonuna kadar hak etti…
Türkiye’de Durum: Çürüme ve “Çökme!”
Açıklama: Aşağıdaki makale Türkiye Komünist Partisi-Marksist Leninist Merkezi Yayın Organı Komünist’in Mayıs/2022 tarihli 76. sayısından alınmıştır.
İnsanî Mecburiyet(İmiz)dir Aşk[*]
“Güzelliğin beş para etmez,
bu bendeki aşk olmazsa.”[1]
Lev Tolstoy’un “Gerçekten aşk var mı?” sorusu bana hep itici gelmiştir; William Faulkner’in, “Aşkı kitaplara soktukları iyi oldu, yoksa belki de başka yerde yaşayamayacaktı,” tespiti gibi.
“Neden” mi?
Var olmayan şey soru(n) da ol(a)maz, ders kitaplarına da gir(e)mez…
SADAT
Son günlerde gündem olan SADAT ve Özel Savaş Şirketleri'ni, yeni yayınlanan “EMPERYALİST TÜRKİYE” (El Yayınları) kitabımda ele almıştım. Oradan kısa bir bölümü yayınlıyorum
Türk Tekelci Devleti’nin Paramiliter Gücü[1]
Yusuf Köse
TKP-ML -MKP: Cesaretimizin Sönmeyen Meşalesi Komünist Önder İbrahim KAYPAKKAYA Ölümsüzdür!
Dostlar, Yoldaşlar;
Bugün burada, ülkemiz devriminin önderini, kökleri asla sökülmemecesine toprağın derinliklerine işlemiş bir geleneğin yaratıcısı İbrahim Kaypakkaya yoldaşı anıyoruz.
Bugün burada, Marksizm-Leninizm-Maoizm’in usta bir öğrencisi olan komünist önderimizi anıyoruz.
İbrahim Kaypakkaya, Diyarbakır zindanlarında işkenceyle katledilmesinden bugüne kadar geçen 49 yıl içinde gerek mücadele yaşamı gerekse de ileriye sürmüş olduğu tezler nedeniyle güncelliğini korumaktadır.
Anlamak, Hatırlamak Zamanıdır Şimdi[*]
“-Prometheus: Ölüm kaygısından kurtardım ölümlüleri.
- Koro: Nasıl bir deva buldun bu derde karşı?
- Prometheus: Kör umutlar saldım içlerine.”[1]
O sadece kasketli değil; kasketin en çok yakıştığı insandı.
Benjamin Franklin’in, “Bazıları 25’inde ölür ama 75’ine kadar gömülmezler,” saptamasını tekzip eden bir mücadelenin, direncin, tarihin -ve elbette acının- adıydı.