Yeni bir çağın adıdır Lenin

Yarın, bütün bir 20. yüzyıl boyunca dünya proleteryasının ve halkların sosyalizm ve ulusal kurtuluş mücadelesinde yol gösteren bir lider olarak Lenin'in hayata veda edişinin yıldönümü.

Lenin, geçtiğimiz yüzyılı tanımlayan ve bütün devrimci, komünist örgüt ve partiler tarafından kabul gören çağın teorik ve politik çözümleyicisidir. O, ortaya koyduğu teorik-politik performansıyla bilimsel sosyalizmin Marx ve Engels'ten sonraki geliştiricisi, marksist formasyonun proleter devrimler çağı kurucusudur. Leninizm kavramlaştırması da buradan gelmektedir.

"Kalinin'e ne oluyor?*
Sanki dizleri tutmaz.
Felaket mi? Hadi canım!
Yoksa?
Hayır, Olamaz! Olamaz!" diyordu Viladimir Mayakovski.

Ve olan olmuştu! Kalinin kürsüye çıkar:

"Dün?
akşam 6.50'de
Lenin yoldaşı kaybettik" der, Mayakovski'nin dizelerinde dile getirildiği gibi.

SİMBİRSK'TE BAŞLAYAN YAŞAM

Vladimir İlyiç Ulyanov, yani Lenin, 22 Nisan 1870'te, Çarlık Rusyası döneminde adı Simbirsk olan Ulyanovsk'ta doğar. Babası İlya Nikolayeviç Ulyanov demokratik eğitim için mücadelede yer alan bir devlet memurudur. Annesi Maria Aleksandrovna'dır.

Lenin, 1886 yılında 16 yaşındayken, babasını geçirdiği beyin kanamasından dolayı kaybeder. Babasının ölümünden sadece bir yıl sonra, Çar III. Aleksandr'a düzenlenen bir suikastte yakalanan ağabeyi Aleksandr İlyiç idam edilir. Ağabeyi Aleksandr'ın tutuklu olduğu dönemde kızkardeşi de Kokuchkino kasabasına sürgün gönderilir.

"Yerine geliyordu
artık
büyük yemin.
Kitlelerin
gücünü özümledi
sınıfla birlikte
büyüdü Lenin."

ANARŞİZMİ DEĞİL AKLIN GÜCÜNÜ KUŞANDI

Zaten devrimci mücadelenin içerisinde olan Lenin, bu gelişmelerin ardından kavgaya daha da bilenir. Duygularına kapılıp ağabeyinin örgütü Narodnaya Volya'ya (Halkın İradesi) katılarak ya da farklı biçimlerde bireysel anarşizan yönelimler içerisine girerek kişisel intikam peşinden koşmaz. O aklın gücünü kuşanarak bütün enerjisini devrime kilitler. Onun için devrim artık vazgeçilmez bir hedeftir. Yol gösterici klavuzu ise marksizmdir.

Pratik politik yaşama öğrenci eylemlerine katılarak giren Lenin, yürüttüğü çalışmalar nedeniyle tutuklanır. Ardından okuduğu Kazan Üniversitesi'nden atılır. Akademik çalışmalarını üniversiteden atıldıktan sonra da sürdürür ve 1891 yılında avukatlık lisansı alır. Ama Lenin akademik çalışmada değil, politik mücadelede yoğunlaşır.

"Herkes kendi başına
değildi artık,
birleşerek
kurdular İşçilerin
Kurtuluşu İçin
Mücadele Birliği'ni"

1893 yılında St. Petersburg'a yerleşen Lenin yürüttüğü çalışmaları hızlandırır. 1895'te, İşçilerin Kurtuluşu İçin Mücadele Birliği örgütünün kuruluşuna öncülük eder. Burada yürüttüğü çalışmaları nedeniyle aynı yıl, yani 1895'te tutuklanır. 14 ay süren tutukluluğun ardından Sibirya'ya sürgün edilir. Plehanov'un önderliğinde birkaç grubun birleşmesiyle kurulan (1898'de) Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nde (RSDİP) kurucu olarak yer alır.

TEORİK ÇALIŞMA YAŞAM KLAVUZU

Yaşamı boyunca teorik çalışmayı politik mücadelede klavuz olarak değerlendiren Lenin, ilk ciddi teorik çalışmaya Rusya'nın analiziyle girişir. Rusya'da Kapitalizmin Gelişmesi'ni 1899'da yazar. Bu alanda yaptığı teorik çalışma, ülkenin sosyo ekonomik yapısı, sınıfsal analizler, örgütlenme biçim ve mücadele araçlarının belirlenmesinde yönlendirici olur.

1900'lü yılların başında belirli bir forma girmemiş dağınık örgütsel yapıdan hareketle, "Nereden başlamalı" sorusuyla yola çıkar. 1902'de bu sorunları ele aldığı "Ne Yapmalı" adlı eseri yazar. Parti içindeki görüş ayrılıklarından da hareket ederek ideolojik ve örgütsel birliği sağlayacak bir rota çizer. Reformcu mücadeleler ile iktidar mücadelesi, parti ile sendikalar arasındaki ayrım ve bu iki sınıf örgütü arasındaki ilişki, merkezi bir gazetenin ideolojik birlik ve örgütlenmede oynayacağı rol gibi konular üzerinde durur.

LENİN RSDİP BAŞKANI SEÇİLİR

Örgüt anlayışı, politik mücadele araç ve biçimleri daha somut olarak tartışılınca parti içinde görüş ayrılıkları da belirginleşir. Menşevikler ve Bolşevikler diye iki kanat arasında somutlaşan ayrılıkta Lenin Bolşevik kanadın öncülüğünü yapar ve Menşeviklerin savunduğu gevşek, şekilsiz örgüt anlayışını şiddetle eleştirir. Bu tartışmalar döneminde BUND grubu partiden ayrılınca Bolşevikler çoğunluğu sağlar. Lenin 1906'da RSDİP'in Başkanlığı'na seçilir.

Devrimci Maceracılık, Bir Yoldaşa Mektup, Bir Adım İleri İki Adım Geri, Demokratik Devrimde Sosyal-Demokrasinin İki Taktiği, Parti Örgütü ve Parti Edebiyatı, Sosyalizm ve Din, Moskova Ayaklanmasından Alınacak Dersler, Gerilla Savaşı gibi çalışmalar Lenin'in 1902 ile 1906 arasında kaleme aldığı makale ya da kitaplardır.

SÜRGÜN YAŞAMI BAŞLIYOR

1905 devriminin yenilgisinden sonra harekete geçen Stolipin gericiliğinin yürüttüğü sürek avı nedeniyle güvenlik sorunu artar ve Lenin 1907'de Finlandiya'ya gider.

Lenin, Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde bulunur. Münih, Cenevre, Prag, Viyana, Zürih, Manchester, Londra gibi kentlerde kalır. Bu dönemde Avrupa işçi sınıfı ve emekçilerinin mücadelesini de yakından takip eder. Iskra gazetesinin çıkışını Martov'la birlikte bu dönemde örgütler. Somut sorunlardan yola çıkarak çok sayıda makale yazar. Latince, Yunanca ve İngilizcenin yanı sıra yetersiz de olsa Fransızca ve Almanca dillerini öğrenir.

Marksizmi bütünlüklü olarak kavramaya çalışan Lenin teorinin bütün temel alanlarına ilgi gösterir. Felsefe ile de yakından ilgilidir. Materyalizm ve Ampiryokritisizm adlı çalışmasını Avrupa'da olduğu dönemde, 1908'de kaleme alır. Lenin için teori donuk, hareketsiz değil, sürekli yenilenen ve geliştirilen bir şeydir. O nedenledir ki Lenin teorik çalışmayı nadasa bırakmaz, teorik ve politik çalışmayı yaşamı boyunca birlikte yürütür.

HİZİPLERİN VARLIĞIYLA BAĞDAŞMAYAN PARTİ

1912 yılında gerçekleştirilen parti kongresinde Menşeviklerle Bolşevikler arasındaki örgütsel birlik son bulur. Lenin'in başında bulunduğu Bolşevikler, hiziplerin varlığıyla bağdaşmayan parti modelinde karar kılar ve Menşevikleri partiden atar. Bu parti modeli, sonraki yıllarda da marksist olma iddiasıyla kurulan bütün partiler için model oluşturur.

I. Dünya Savaşı uluslararası komünist harekette köklü bir ayrışmaya neden olur. 1914 yılında savaş çıktığında Avrupa sosyal demokrat partilerin çoğunluğu kendi burjuva partilerinin yanında yer alma tutumunu benimseyerek ezilenlerin davasına ihanet eder. Lenin, uluslararası düzeyde ilk kez bu kadar öne çıkar ve emperyalist savaşın karşısında kararlıca durarak her ülkedeki devrimcilerin savaşı fırsata dönüştürerek kendi ülke devrimlerini örgütlemeleri gerektiğini vurgular.

II. ENTERNASYONAL'LE YOL AYRIMI

Bu ilkesel yaklaşım farklılıkları İkinci Enternasyonal'in de bölünmesini getirir. RSDİP II. Enternasyonal'den ayrılma kararı alır. İncelmiş Bir Ulusalcılıkla İşçilerin Yozlaştırılması ve Ölü Şovenizm ile Yaşayan Sosyalizm makalelerini 1914'te kaleme alır. Lenin tam da savaşın başladığı bu dönemde Ulusların Kendi Kaderlerini Tayin Hakkı üzerine de çalışır. Bu çerçevede kaleme aldığı yazıda sömürgeciliğe karşı ulusların kendi kaderlerini kayıtsız şartsız savunmak gerektiğini vurgular. Ayrıca Oportünizm ve İkinci Enternasyonalin Çöküşü'nü de bu dönemde yazar.

Savaşın devam ettiği 1916 yılında ise emperyalizmi tahlil eden "Kapitalizmin En Yüksek Aşaması Emperyalizm" adlı çalışmayı yapar. Emperyalizmi tahlil eder ve emperyalist sömürgecilik politikalarının üzerinde durur. Birçok makalenin yanı sıra Marksizmin Bir Karikatürü ve Emperyalist Ekonomizm çalışmasını da bu dönemde yapar. Sosyalizm ve Savaş, Sosyal-Şovenistlerin Safsataları, Platonik Enternasyonalizmin Çöküşü, Avrupa Birleşik Devletleri Sloganı Üzerine gibi çalışmaları da o dönemde yapar.

ŞUBAT DEVRİMİ VE 'BÜTÜN İKTİDAR SOVYETLERE' ŞİARI

"İşte bu bayraktan
bu bayrağın
her kıvrımından
her zamankinden
canlı,
Lenin bize
seslenir her zaman
"emekçiler,son saldırı için
hazır olun!"

II. Enternasyonal'le ayrışmaya götüren savaşı emekçi sınıfların ve ezilen halkların kurtuluşu için fırsata dönüştürme yaklaşımı, Çarlık Rusyası'nda karşılık bulur. Rusya'yı da içine çeken dünya savaşı devam ederken, 1917 Şubatı'nda, çorap işçisi kadınların başlattığı grev genel bir ayaklanmaya dönüşür ve Rusya topraklarında ayağa kalkan halk Çarlık iktidarını devirerek devrimi gerçekleştirir. Yeni kurulan iktidar işçi, emekçi sınıflar ve burjuvazinin ittifakına dayalı ikili bir karaktere sahiptir.

Birinci Dünya Savaşı'ndan devrim çıkaran Lenin, Şubat Devrimi'nin ardından yeni dönemin hedefini de belirler. Avrupa'da sürgünden dönen Lenin, Nisan 1917'de Petrograd'ın Finlandiya tren istasyonundaki konuşmasında "Bütün iktidar Sovyetlere" işaretini verir.

EKİM DEVRİMİ VE LENİN

Aleksandr Kerensky'nin başında olduğu hükümet, Lenin hakkında Alman ajanı olmak da dahil her türlü karalamayı yapar, iftiralarda bulunur. Sonra da tutuklama kararı çıkarır. Lenin yeniden illegal yaşama çekilir. Ama sosyalist devrim işaretini vermede ısrarlıdır.

Partide etkili iki isim olan Kamanev ve Zinovyev "Bütün iktidar Sovyetlere" çağrısına ve dolayısıyla yeni bir ayaklanmaya karşı çıkarken, Lenin iktidarın gecikilmeksizin alınması konusunda ısrarlı olur. 16 Ekim 1917'de yapılan Merkez Komite toplantısında konu tartışılır ve ayaklanma kararı 2'ye karşı 10 oyla alınır.

Lenin'in özel ısrarıyla ayaklanmayı başlatan SBKP, 17 Ekim'de Kerensky hükümetini yıkarak Sovyet iktidarını ilan eder. Ekim Devrimi'nin hemen akabinde gerçekleştirilen Sovyet Kongresi'nde, Lenin, yeni kurulan hükümette "Halk Komiserleri Konsey Başkanı" olarak görev yapmak üzere seçilir.

'EMPERYALİZM VE PROLETER DEVRİMLER ÇAĞI'

"Köleler,
başınızı dik tutun,
belinizi doğrultun!
Proleterler
ordusu
işte dimdik ayaktasın!
Tez gelen
zaferiyle
Devrimimiz bin yaşasın!
Tarihin kaydettiği
savaşlar on bini aştı,
fakat
bu en büyük
ve en haklı savaştı!"

Ekim Devrimi yeni bir dönemi başlatır. 72 günlük Paris Komünü'nden sonra komünistler ilk kez iktidara gelir. Sovyet yöneticileri yeni dönemde birçok sorunla karşı karşıya kalır. Devlet gerçeğini çözümlemek, yeni iktidarın örgütlenmesine hizmet edecek ön açıcı tespitlerde bulunmak somut bir ihtiyaçtır. Lenin bu ihtiyaca yanıt olacak çalışmalar yapar. Devlet ve Devrim çalışması bu dönemde çıkar.

Ve Ekim Devrimi yeni bir çağın da adı olur. Lenin dünyadaki gelişmelerden, toplumsal çelişki ve çatışmalardan yola çıkarak çağın değiştiği değerlendirmesini yapar. Yeni çağın adını "emperyalizm ve proleter devrimler çağı" formülüyle kavramlaştırır.

İşte geçtiğimiz yüzyılı tanımlayan ve bütün devrimci-komünist örgüt ve partiler tarafından kabul gören çağın teorik ve politik çözümleyicisi Viladimir İlyiç Ulyanov Lenin'dir. O, ortaya koyduğu teorik-politik performansıyla bilimsel sosyalizmin Marx ve Engels'ten sonraki geliştiricisi, marksist formasyonun proleter devrimler çağı kurucusudur. Leninizm kavramlaştırması da buradan gelmektedir.

YENİ DÖNEM, YENİ SORUN VE ÇÖZÜMLER

II. Dünya Savaşı'ından henüz yeni çıkmış, Çarlık rejiminden arta kalan yıkıntılar arasında yeni bir toplumu inşa etmek hiç de kolay olmayacaktı. Devrim sonrası devrim öncesinden daha karmaşık ve içinden çıkılması zor bir süreçti. Sovyet yöneticilerinin ülke yönetme tecrübesizliklerine Almanya'nın işgal hareketi, devam eden iç savaş ve emperyalist abluka da eklenmişti.

SBKP'de de çokça tartışma konusu yapılan Brest Litovsk Antlaşması, bu dönemde Rusya'nın batı topraklarının bir kısmını işgal eden Almanya ile yapılan barış anlaşmasıydı. Anlaşma SBKP içerisinde karışıklıklara yol açtığı gibi, Bolşeviklerle ittifak halindeki Sosyal Devrimciler'in ittifaktan ayrılarak Sovyet iktidarına cepheden tutum almasına kadar götürür. Lenin'in 1920'de kaleme aldığı "Sol" Komünizm: Bir Çocukluk Hastalığı kitabı da bu anlaşma üzerine yapılan tartışmalardan hareketle gündeme gelir.

Uzun yıllar devam eden iç ve dış savaşın getirdiği yıkım, kol gezen açlık ve sefalet koşullarında uygulanan Savaş Komünizmi ve sonrasında gündemleştirilen Yeni Ekonomi Politika (NEP) Sovyet ekonomisinin örgütlenmesinde başvurulan derslerle dolu ekonomi politikalarıdır.

Ulusal Sorun ve Sömürgeler Sorunu Üzerine Tezlerin İlk Tasarısı ve Uluslar ve Sömürgeler Komisyonunun Raporu da Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) kuruluşunun temelini atan temel tezler olarak, ulusların birlikte eşit, özgür ve kardeşçe yaşamalarına eksen oluşturacak şekilde bu dönemde yazıldı.

III. ENTERNASYONALİN KURULUŞU

Lenin, enternasyonalist çizgide uluslararası komünist hareketin birliğinin oluşturması çalışmalarına da yön verdi. SBKP ve dünyanın birçok bölgesinde komünist örgüt ve parti temsilcilerinin katılımıyla 1919 yılının Martı'nda Komünist Enternasyonal kuruldu.

Bu gelişme II. Enternasyonalin çöküşünden sonra uluslararası komünist hareketin yeniden merkezi bir düzeyde örgütlenmesini sağladı.

Lenin; Proleter Devrim ve Dönek Kautsky, Üçüncü Enternasyonal ve Tarihteki Yeri, Proletarya Diktatörlüğü Döneminde Ekonomi-Politika, Marx-Engels-Marksizm, Ulusal Sorun ve Ulusal Kurtuluş Savaşları, Burjuva Demokrasisi ve Proletarya Diktatörlüğü, Felsefe Defterleri gibi birçok başka teorik çalışmalar da yaptı.

Ve Lenin bütün bir dünya proleteryasının ve halkların sosyalizm ve ulusal kurtuluş mücadelesinde yol gösteren bir lider olarak 21 Ocak 1924 günü, 53 yaşında yaşama veda etti.

"Sıra sıra
saf tutarak,
misli görülmemiş kudretiyle,
bu demir,
bu çelik güç,
daha bitmeden bileşime verilen ara,
doldurdu beş katlı
doldurdu beş katlı
Sovyet Kongre binasını
tüm azametiyle,
1924 yılının
22 Ocağında."

* Şiirler Viladimir Mayakovski'nin Lenin Destanı'ndan alınmıştır.

İSTANBUL- (Hasan Coşar)