Çarşamba Eylül 25, 2024

TKP/ML-TİKKO Gerillaları ile röportaj | “Partimiz ilkeleri üzerinden yükselerek, düşmandan hesap sormaya devam edecektir!” -1-

Nisan 2015’ten bu yana ideolojik, politik düzlemde bir tartışmanın yaşandığı ve gelinen aşamada söz konusu sürecin bir ayrışmaya dönüştüğü TKP/ML içindeki gelişmeler devrimci demokrat kamuoyu tarafından yakından takip ediliyor. Bu gelişmelere dair yaşanan ayrışma ve tartışmanın bir tarafı durumundaki TİKKO gerillaları ile bir doğal muhabir tarafından yapılan röportajı haber değeri taşıdığından ve güncelliğinden dolayı olduğu gibi yayımlıyoruz.

- Merhaba, bize kendinizi tanıtır mısınız? Bölgedeki göreviniz nedir? Özellikle zorlu bir 2016-2017 kışı yaşadınız. 12 yoldaşınızı kaybettiniz. İsterseniz buradan başlayalım...

- Merhaba. Dersim’de bulunan partimiz TKP/ML’ye bağlı TİKKO gerillalarının Siyasi Komiseri’yim. Röportaja başlamadan önce Aliboğazı’nda şehit düşen 12 yoldaşımızı, Rojava’da şehit düşen partimizin değerli üyesi, ordumuzun “savaş generali” Nubar Ozanyan’ı, devrim emektarı Serdar Can yoldaşımızı ve Güzel anamızı saygıyla anmak istiyorum.

12 yoldaşımız ve Nubar yoldaşımız, partimizin savaş kararlılığının somut birer nişanesi olarak toprağa düştüler. Burada öncelikle 12 yoldaşımızın ailelerine yönelik bir şeyler söylemek gerektiğini düşünüyorum. Gerek içinde bulunduğumuz savaş durumu gerek düşmanın saldırıları ve gerekse de partimizin yaşamış olduğu darbeci/tasfiyeci saldırı ve bunun alanlarımıza etkisi 12 yoldaşımızın aileleri ile yeterli bir diyaloga girmemizi engelledi. Bu konuda özeleştiri vermemiz gerekiyor. Koşullar ne olursa olsun şehit ailelerimizi bilgilendirmek devrimci görevimizdir. 12 yoldaşımızdan 3’ü ayrı bir noktada, 6’sı ayrı bir noktada düşmanın uçakla gerçekleştirdiği hava saldırılarıyla, 3 yoldaşımız ise düşman güçlerine yönelik saldırı eylemi gerçekleştirdikten ve düşmana kayıp verdirdikten sonra parti ve ordu sloganları ile şehit düşmüşlerdir.

Her biri halkımızın yetiştirdiği şehitlerimizin bizlere devrettiği mücadele bayrağını yere düşürmeden taşımak boynumuzun borcudur. Onları minnetle anıyor, yaşam ve direniş pratiklerini, mücadele ve savaş gerekçemiz olarak taşımaya devam ediyoruz.

- Partinizde son bir yıldır yaşanan ve kamuoyuna da yansıyan bir kaos söz konusu. Bu konuda neler söylemek istersiniz?

- Evet, aslında bahsini ettiğiniz sorun yeni bir gelişme değil. En azından partililer açısından. Partimizin 2015 yılında yaşadığı düşman yöneliminden sonra öncelikle parti merkezi önderliğinin kendi içinde yaşadığı ve ardından bu sorunun bilinçli olarak partiye mal edildiği, sonrasında militanlarımıza ve en nihayetinde taraftarlarımıza ve de halkımıza yansıtıldığı bir süreçten bahsediyoruz. Bu anlamıyla yaşananların bir arka planı vardır. Bu birkaç cümleyle özetlenebilecek bir durum değildir.

Ancak anlaşılması açısından kısaca şunları söyleyebilirim: Var olan sorunlar elbette halledilemeyecek nitelikte değildi, çözüm yeri başta parti merkezi önderliği olmak üzere partinin kendisiydi. Ancak bu sorun bilinçli olarak çözülmedi ve sorunun değil partinin çözülmesi hedeflendi. Bu, partimize yönelik gerçekleştirilen darbeci/tasfiyeci saldırıyla yapılmak istendi. Yaşananlar, bu çizgi sahiplerinin, 8. oturum sonrası siyasal ve örgütsel suçlarından kaçma çırpınışları olarak da yorumlanabilir.

Partimizin 8. Oturum’da seçtiği 8. PMK, toplamda sağ oportünist bir hat izledi. İdeolojik-politik-örgütsel ve askeri olarak partimizin stratejisine ve teorisine uygun olmayan özellikle de gerilla savaşı başta olmak üzere bir bütün olarak partimizin savaşa göre şekillenmesi görevini yerine getirmeyen; bu doğrultuda örgütlenmeyen bir pratik sergiledi. Bunun hesabının parti iradesi tarafından ilgili platformda sorulması ve 8. PMK’nın sağ oportünist çizgisinin mahkum edilmesi gerekiyordu. Bunun yapılması gerekiyordu ki, bilimsel bir hesaplaşma yapılabilsin ve partimiz ideolojisine uygun olarak doğru bir politika, doğru bir askeri yönelim içine girebilsin.

Bir bütün olarak PMK’nın, uzun yıllardır kendi içinde biriktirdiği, liberal, oportünist çizgi ve partinin üzerinde ona rağmen konumlanan duruşunun yarattığı sorunlar, yaşanan kimi gelişmelerle birlikte su yüzüne çıkmıştır. PMK’nın partiye önderlik eden değil aksine onun enerjisini geriye çeken bu gerçekliği, tüm üyelerinin ortak emeğinin(!) bir sonucudur. İşlemeyen bir komite, yaşama geçirilmeyen eleştiri-özeleştiri mekanizmasının yarattığı ideolojik hastalıklar, PMK’nın tüm üyelerini etkisi altına almıştır. Sorunları kendi örgütsel işleyişi içinde değil “farklı yol ve yöntemler”le çözmeye çalışan bir PMK gerçekliği ortaya çıkmıştır. 8. Oturum’da seçilen ve parti tüzüğümüze göre aslında görev süresi dolmuş olan 8. PMK, partimizi adeta aralarında kurdukları konsensüs, ittifak ile yönetmiş, bu da başta PMK’da olmak üzere, bir bütün partimizde ciddi anlamda dejenerasyona neden olmuştur.

Bilinmelidir ki bu süre içinde söz konusu gelişmelere yeterince eleştiri getirmeyen, ideolojik-politik mücadele yürütmeyen partililer de bu sorunun bir parçasıdırlar. Bu bağlamda sorunun toplamda partimizin sorunu olduğunu dile getirmeliyiz. Kuşkusuz 8. PMK, yetkisi ve misyonu açısından bu sorumluluğun aslan payına sahiptir. Bu gerek azınlık MK üyeleri gerekse de yaşanan darbeci/tasfiyeciliğe tavır alan diğer üyeler açısından da böyledir. Azınlık MK üyeleri hesap vermemek ve parti merkezi önderliğini ele geçirerek iktidarda kalmak adına partiyi bölme pratiğine tereddütsüz girerken bir kısım MK üyeleri ise, geçmiş sürecin hesabını vermek adına kendini parti iradesine sunmuştur. Söz konusu bu azınlık MK üyeleri, kendi organ üyelerinin kimi mektuplarını darbeci/tasfiyeci çizgiyi yaşama geçirmek için bahane etmişlerdir. Açık ki, bizim için, kim-hangi gerekçe ile yaparsa yapsın parti, komite işleyişi dışına çıkan her davranış, parti hukukunun darbelenmesi anlamına gelir.

Ancak partimizin yaşadığı merkezi operasyondan sonra 8. Konferans’ın kendilerine verdiği yetkiyle hareket eden ve azınlık durumunda olan bu MK üyeleri, partinin sorunlarını çözebilmesi için tek doğru yol olan komünist bir platform toplamak yerine tam tersi bir yönelim ve pratik içine girmiş; partiyi daha fazla kaosa sürükleyecek ve bölecek ve de tüzük dışı önerilerle parti iradesinin karşısına çıkmışlardır.

“Tüzük Partimizi birarada tutan temel harçtır!”

- Bunu biraz açabilir misiniz? Nasıl bir yönelim ve pratik içine girdiler?

- Bu tür sorunlarla çözüm yolunu partimizin tüzüğü göstermektedir. Tüzük böylesi süreçler için vardır. Yani sorunların çözümü için diğer bir ifadeyle somutta yaşadığımız gibi Partinin merkezi önderliğinde yaşanan irade sorunu ve krizi gidermek için mesela.

Kısaca değinirsek; hareketimizi hedef alan düşman yönelimine rağmen parti merkezi önderliği o tarihte hala çoğunluk olarak karar alabilecek sayıya sahipti. Tüzük hükmümüz gereği MK yedek üyelerinin sırasıyla atanması, sorun çözülmediğinde ise parti iradesine gidilerek güçlendirme yapılması gerekiyordu. Akabinde merkezi iradenin bir araya gelerek geride kalan sürece ve bundan sonrasına dair bir değerlendirme yapması ve bir yol haritası çıkarması gerekiyordu. Ne var ki merkezi önderliğin içindeki bu azınlık MK üyeleri bir araya gelerek azınlık bir grup olarak yaptıkları toplantıyla merkezi önderliği gasp etme girişimlerine start vermiş, darbe gerçekleştirmiştir.

8. Oturum’un kendilerine verdiği merkezi yetkiyi iktidar hırsı için kullanan bu azınlık PMK üyeleri, darbeci/tasfiyeci bir yönelim içerisine girerek açık tüzük hükümlerini çiğnemiştir. Sırasıyla MK yedek üyeleri aktifleştirilmemiş, merkezi iradenin bir araya gelmesi ve salt çoğunlukla merkezi iradeyi temsil eden bir toplantı gerçekleştirilmemiştir. Bunun yerine partiyi daha fazla krize sürükleyecek, çelişkileri uzlaşmaz hale getirecek adımlarla partinin karşısına çıkılmış ve tüzüğü hep birlikte çiğneme çağrısı yapılmıştır.

Neydi bu adımlar? Salt çoğunluğu oluşturamayan bu azınlık MK üyeleri, “var olan MK yedek üyeleri ile çalışmayız, çalış(a)mıyoruz” dediler ve parti iradesine sorunu böyle aktararak, partiye tüzük hükümlerini çiğneme çağrısında bulundular. Bununla birlikte azınlık durumunda olan bu PMK üyeleri, kendileri dışındaki PMK üyelerini partiden atmak için soruşturma talebinde bulundular. Var olan somut durum açısından değerlendirildiğinde böyle bir yaklaşım, sorunu çözmek yerine PMK’nın krizini parti krizi haline getirmek ve böylelikle hem kendi iktidarını kurmak hem de parti iradesine hesap vermekten kaçmak anlamına geliyordu.

Oysa yapılması gereken çok açık ve basitti: Parti tüzüğümüz ne diyorsa ona uygun davranmak! Tüzük meselesi bizim açımızdan ilkeseldir. Lenin yoldaşın Menşeviklerle tartışmalarını hatırlayalım: Tüzük partiyi bir arada tutan temel harçtır, çimentodur! Buna uygun davranmamak, bununla oynamak partinin birliğini baltalamaktır. Tüzüğümüz bu konuda çok açıktır, merkezi irade ancak onu oluşturan bileşenlerin salt çoğunluğu sağlandığında karar alabilir, merkezi önderliği temsil edebilir. Bunun dışındaki her tutum, tüzüğün ihlal edilmesidir, darbedir. Nitekim tüm “iktidara” el koyduklarını ilan ettikleri toplantının altına merkezi iradenin imzasının atılamamış olması da bu gerçeğin itirafı niteliğindedir. Bu çok açıktır! Bütün bunlar sorunlarımızı çözmek için değil tam tersine büyütmek için yapılmıştır. Bunun dışında başka hususlar ve örnekler de vardır. Ancak bu örnek yeterlidir sanıyoruz.

- Anladığımız kadarıyla 2 yılı aşkın bir zaman diliminden bahsediyorsunuz ama yine de sorunlar çözülmemiş gibi görünüyor...

- Doğrudur, 2 yılı aşkın bir süredir bu sorunları çözmek için mücadele ediyoruz ancak iradeyi gasp eden darbeci/tasfiyeci azınlık PMK üyeleri sorunu çözmek yerine partimizi politik ve örgütsel sorunlarla uğraştırmakta ısrar ediyorlar. Yetkileri olmadığı halde, tüzüğü savunan parti üyeleri ve hatta kimi ileri militanlar hakkında soruşturma talebinde dahi bulundular. Böylelikle partiyi oyaladılar ve süreci olabildiğince uzattılar. Açıkça bir darbeci/tasfiyeci yönelim içine giren bu MK üyeleri, partimizin belli bir gücünü de arkalarına yedekleyerek, bu pratiklerini eleştiren partilileri tasfiye etmeye yeltendiler.

İşin tuhafı, bahsi geçen bu MK üyeleri, azınlık olarak düzenledikleri tarihi toplantıda, parti platformunun toplanması için yetkilerini aşarak karar da almıştır. Ne var ki kararın tek sorunlu yanı, hadlerini aşmaları değildir. Bu MK üyeleri aldıkları kararın arkasında dahi durmamışlardır. Var olan durumun tuhaflığına ya da en hafif deyimle ifade edelim ciddiyetsizliğine dikkat çekmek istiyoruz burada. Atılmak istenen PMK asil ve yedek üyeleri, parti birliğinin korunması kaygısıyla, sorunun ideolojik-politik zeminde bir hesaplaşma, tartışmayla çözülmesi adına uzun bir süre çaba sarf etmiştir. Söz konusu azınlık MK üyelerine, darbeci tutumdan vazgeçmeleri ve PMK’yı toplama çağrısı yapmıştır.

İşte bu somut örnekler bile sağ oportünist darbeci/tasfiyeci ve irade gaspçısı azınlık MK üyelerinin gerçek yüzlerini ortaya koymaktadır. Deyim yerindeyse bu darbeci/tasfiyeci kişilikler, partinin sorunlarının çözebilmesi için ne iradenin toplanmasına önderlik ettiler ne de iradenin toplanması için atılmak istenen adımlara izin verdiler(!) Yani, ne yaptılar ne yaptırdılar ne de yapılmasının önünü açtılar. Bilakis bunun önüne geçtiler, süreci tıkadılar.  Partinin sorunlarını çözmek yerine partiyi çözmek, darbelemek ve bölmek için çalıştılar.

“Parti birliği için iki yılı aşkın bir süredir mücadele ediyoruz!”

- Anlıyorum, ama partinizin birliği gibi çok önemli bir konu söz konusu olduğu için ısrarla sormak istiyorum. Çözülemez miydi bu sorunlar?

- Aslında karmaşık bir süreç gibi görünse de mesele basittir, diyalektiktir yani. Partinin tüm sorunlarının çözüm yolu, parti iradesinin toplanmasından geçer. Parti tüzüğünün emrettiği de budur. Ancak bu sağ oportünist darbeci/tasfiyeci ve irade gaspçısı, azınlık MK üyeleri, partinin iradesini toplamak ve ona gitmek yerine onu başta örgütsel sorunlar olmak üzere başka sorunlarla oyalamayı tercih ettiler. Böylesi bir yönelim içine girdiler. Haliyle bu durum partinin sorunlarının çözülmesini engelledi. Gelinen aşamada yaşananlardan anlaşıldığı üzere partiyi bölmeyi amaçladılar ve bunu başardılar da. Oysa yapılması gereken yukarıda dediğim gibi parti iradesinin toplanması ve hesaplaşmanın bu platformda yapılmasıydı. Bu partimize kazandırırdı ama hesap vermekten kaçmak için partiyi bölmeyi bile tercih edebildiler. Bu partimize yapılan çok büyük bir kötülüktür.

- Peki, neden böyle bir tutum tercih edildi?

- Çünkü sorunun kaynağını oluşturanlar sorunun çözücüsü olamazlar. Bu çok açıktır. Sağ oportünist darbeci/tasfiyeci çizgiden, MLM bir tutum beklemek zaten doğru değil. Ancak biz yine de parti birliği için iki yılı aşkın bir süredir mücadele ediyoruz. Ne var ki geride kalan süre içinde anlaşıldı ki, azınlık PMK üyeleri iki çizgi mücadelesi temelindeki ideolojik-politik tartışmaları hizip örgütlemek ve darbeye tavır alan MLM kadroları tasfiye etmek için değerlendirdi. Yani, biz “darbeden vazgeçin, partiyi bölmeyin, tüzüğü uygulayın” çağrısı yapar, meseleyi ideolojik temelde tartışırken onlar parti örgütlerini karşı karşıya getirme, dağıtma ve bunların içinde hizip örgütleme faaliyeti ile meşguldü. Bu anlamda kendi adımıza söyleyelim; biz yaşananları daha erken fark edip, tavır alabilirdik.

Evet, Lenin yoldaşın deyimiyle iyi niyetin, cehenneme giden yapıtaşları olduğunu bir kez daha gördük. Aslında bu tür sorunlar, parti tarihimizde ilk kez yaşanmıyor. Ancak farklı olan, bu darbeci/tasfiyeci kişiliklerin devrim için halkın mücadelesi için gösterdikleri pratik çaba ile darbeci/tasfiyeci pratik çaba arasındaki derin uçurumdur. Devrimci mücadelede pratik sahada kılını kıpırdatmayanlar söz konusu darbeci/tasfiyecilik olduğunda bir hayli cüretkâr davranmışlardır. Bu durum partideki MLM güçler açısından önemle değerlendirilmelidir. Bu durum PMK içindeki ideolojik zaafların aldığı boyuta ve yaşanan gerilemeye işaret etmektedir. Kuşkusuz bu sadece PMK için değil bir bütün partimiz için de geçerlidir. Partimizin, önderliğin bu gerçekliğine zamanında yeterli müdahaleyi yap(a)mamış olması ideolojik-politik geriliğinin bir sonucudur. Bu açıdan, partimizin onu bu noktaya getiren zaaflarına karşı ideolojik bir hesaplaşma sürecinden geçmesi elzemdir. Bu başta PMK olmak üzere bir bütün parti güçleri için böyle olmalıdır.

Bizim eksikliklerimiz, ideolojik yetmezliklerimiz de darbeci/tasfiyeci kişiliklere güç vermiştir. Bunu açıkça ifade etmek gerekir. Bu tür sorunların partide ilk defa yaşanmadığından bahsederken somut tarihsel tecrübelerden bahsediyorum. Partinin Koordinasyon Komitesi, Bölgesel Dönem Süreci, 2. MK süreci, DABK çıkışı ve 94 darbeci/tasfiyeciliği hafızalarımızda olan süreçlerdir. Darbeci/tasfiyeci ve irade gaspçısı MK üyeleri “partiyi iradeye götürecek bir önderlik gerekiyor” gerekçesiyle partiyi oyaladılar ve bu süreçte hizip örgütleyerek partiye bölünmeyi dayattılar.

Zaten bir yıldır ortada merkezi bir önderlik de yoktu.

(Devam edecek) 

46507

Zindanlar direnişte ses ver

Bugün Süresiz Açlık Grevinin 58. günü...

T.C. nin  hapishanelerinde eksik olmayan eylem biçimi  Açlık Grevi bugün 58. gününü tamamladı.Ve bu Açlık Grevindeki insanlarımız ' eşiği aşma ' sınırındalar.

Yani yaşam için geriye dönüşün eşiğindeler...

T.C. hapishanelerinde bir süre de olsa kalanlar -özellikle de 12 eylül ve devamındaki süreçte- yaşadıklarından dolayı iyi bilirler 60 lı günlerde geriye-yaşama dönüşün ne denli sancılı,sıkıntılı olduğunu..

Soslandırılmış başkanlığa da geleceksizleştirme saldırılarına da H-A-Y-I-R

“Referandum sürecinde en çok durmam gereken şey 18 yaş meselesidir. Seçme hakkı olan yaş grubuna seçilme hakkını da vermek en büyük reformdur. Bu bizim gençlerimize ufuk getirecek!”

Bu sözler Pakistan dönüşünde uçakta gazetecilere açıklamada bulunan R. T. Erdoğan’a ait. 16 Nisan referandumunda oylanacak olan ve var olan faşist sistemi daha da boyutlandıracak anayasa değişikliğinin gençlere getireceği “en büyük reform” buymuş. Artık 18 yaşında meclise seçilebilecekmişiz!

Toplumsal Tarihin Öne çıkardığı Komünist Kadınlar

Toplumsal tarihin başlangıcından günümüze kadınlar, toplumsal kurtuluş mücadeleleri içinde her zaman yer almışlardır. Kadınlar, yok sayıldıkları toplumsal süreçlerde dahi, tarihi daha ileriye taşıma mücadelesinin dışında kalmamışlardır. Her süreçte onlar kendi önderlerini de yaratmıştır. Özellikle kapitalizmin gelişmesiyle beraber, sınıflar mücadelesinin en önlerinde kadın hakları ve sosyalizm mücadelesinde yerlerini almasını bilmişlerdir.

Kandıra’dan Tutsak Partizan: “Pandora’nın Kutusu’nu açan kadınların siyaset sahnesine çıkması oldu”

Gazetemiz Özgür Gelecek’in bürolarına dönük gaspın devam etmesine ilişkin gazetemize mesaj gönderen Kandıra 1 Nolu F Tipi Hapishane’den Tutsak Partizan Resmiye Vatansever “…dinamiklerini yapıya kurumsal olarak mal etmeye kalkışan kadınlar değişmek isteyenlere cesaret, statükoculara ise sıkıntı vermiştir. Bu nedenle saldırıların kadınlara ve kadınların daha fazla çalıştığı, söz sahibi olduğu kurumlara yapılması tesadüf değildir” dedi.

“Pandora’nın Kutusu’nu açan kadınların siyaset sahnesine çıkması oldu”

Parlayan herşey altın değildir -2

Bu kadınlar da nereden çıktı!

Gerçeğe ışık, devrime pusula: Mehmet Demirdağ -4-

Mehmet Demirdağ ve “birlik anlayışı” üzerine

Demirdağ yoldaşın tarihsel pratiğini, belirli ve gündeme denk düşen özellikleri ile tartışmaya çalıştığımız yazı dizisinin son bölümünü, onun 94 tasfiyeciliği ile yürüttüğü hesaplaşmadaki en kritik nokta olarak “birlik sorunu”na yaklaşımı olarak belirledik. Zira, Demirdağ yoldaşın “kolektifi ilkeleri üzerinden ayağa dikme” sürecindeki en kritik manevra alanını ve kolektifin o dönemki tasfiyeci etkiden arındırılması çabasını en net özetleyen yönelimlerin başında birlik sorununa yaklaşım gelmektedir.

Diyalektik

Teori ve Komünist Partisi

„Öncü savaşçı rolünün –der Lenin- ancak en ileri teorinin kılavuzluk ettiği bir parti ile yerine getirebileceğini belirtmek istiyoruz.“2

Parlayan herşey altın değildir-1

Sınıflardan müteşekkil bir toplum gerçekliği içinde yaşıyoruz. Özel mülkiyetin ortaya çıktığı günden bugüne bu böyle. Hiçbir şey bunun dışında değil. İktidarı elinde tutan sınıf, bunu korumak ve güçlendirmek adına tüm topluma kendi ideolojisini ve bunun değişik alanlardaki iz düşümlerini dayatır. Bunun en etkin ve öncelikli aracı ise devlettir. Toplum geliştikçe bu mekanizmalar da çoğalır, çeşitlenir ve devleti de içine alan daha büyük bir daire çizer. Bir yanıyla uzlaşmaz karşıtlıkların birbiriyle sürekli bir mücadelesi söz konusu.

Dürüstlük…

Zamanında Engels yoldaş tarafından söylenen “Her şeyin başı dürüstlüktür” sözünün ne kadar anlamlı ve önemli olduğu kolektif içinde proleterleşemeyen küçük burjuva tasfiyeciler tarafından öne sürülen yalanlar karşısında daha iyi anlaşılıyor.

Düşüncesi devrimci olmayanın pratiği devrimci olmaz!

Dünyada ve ülkemizde zulmün yaşanmadığı bir karış toprak parçası yoktur. Ülkemizde burjuva-feodal sistemi, faşist diktatörlüğü alt edip yenilgiye uğratmadan zulüm ortadan kalkmaz. Her bir politikaya, savaş ve kitleleri örgütleme pratiğine devrimci ideoloji yön vermezse zulmün ömrü uzar. Düşünceleri ve pratiği devrimci olan bir kolektif ancak zulme son verebilir.

“Dağılmanın değil birleşmenin, karamsarlığın değil umudun yolundayız.” (Mehmet Demirdağ)

Milyonların emeği ve alınterini gasp ederek, sömürerek ayakta kalan egemenlere karşı ezilenlerin en büyük gücü, birliğidir.

Sayfalar